درباره هیئت‌های سکولار که درپی سیاست‌زدایی از عزاداری امام حسین(ع) هستند
در هیئت سکولار، قرائتی از نهضت امام حسین(ع) ارائه می‌شود که در آن، نسبتی بین اسلام و سیاست وجود ندارد و این درحالی است که رکن اساسی نهضت حسینی، مبارزه با قدرت فاسد و حاکمیت ناخلفی بود که به زور بر جایگاه صالحان انبیا و اولیای الهی تکیه زده بود.
زهرا شریعتی | شهرآرانیوز؛ حکایت مصائب و مناقب اهل‌بیت (ع) زنده‌ترین حکایت تاریخ است؛ حکایتی سرشار از حکمت و روایت‌های جریان‌ساز.
در طی تاریخ آنچه این جریان را تا به امروز رساند و ادامه خواهد داد، محفل‌هایی است که بنا شد برای ذکر مصائب اهل‌بیت (ع) و شد روضه و امروز سازمان عمومی‌تر آن شده است هیئت؛ سازمانی مردمی که بنایش برای زنده نگه داشتن این جریان تاریخی است. هیئت شکل گرفته برای جریان‌سازی این حکایت، قرار است به زندگی بانیان و مخاطبانش، سبک زندگی اهل‌بیت (ع) را تسری بدهد. پس منبر و نوحه‌اش قرار است زندگی‌ساز باشد. هیئت اتاق گریه صرف نیست، تراپی‌مذهبی نیست، مدیتیشن اسلامی نیست و خیلی چیز‌های دیگر نیست، از جمله اینکه هیئت بی‌تفاوت به جامعه، مردم، حاکمیت و... نیست. یعنی هیئت سکولار نیست.
عزاداری در نگاه بنیان گذار انقلاب اسلامی
در هیئت سکولار، قرائتی از نهضت امام حسین (ع) ارائه می‌شود که در آن نسبتی بین اسلام و سیاست وجود ندارد و این درحالی است که رکن اساسی نهضت حسینی، مبارزه با قدرت فاسد و حاکمیت ناخلفی بود که به زور بر جایگاه صالحان انبیا و اولیای الهی تکیه زده بود. اینکه در روایات، ارزش فراوانی برای یک قطره اشک برای مظلوم کربلا شمرده‌اند، نه از باب این است که سید مظلومان نیاز به این کار دارد و نه از باب پاداش معنوی و اخروی، بلکه از دیدگاه امام خمینی (ره) مسئله مهم سیاسی در کار است: «مسئله، مسئله گریه نیست؛ مسئله، مسئله تباکی نیست. مسئله، مسئله سیاسی است که ائمه ما با همان دید الهی که داشتند، می‌خواستند که این ملت‌ها را باهم بسیج کنند و یکپارچه کنند از راه‌های مختلف تا آسیب پذیر نباشند». (۱۴آبان۵۹)
«مجلس عزا نه برای این است که گریه کنند برای سیدالشهدا و اجر ببرند؛ البته این هم هست و دیگران را اجر اخروی نصیب کند، بلکه مهم آن جنبه سیاسی است که ائمه ما در صدر اسلام، نقشه اش را کشیده‌اند». (صحیفه امام (ره)، ج۱۶، صص۳۴۵-۳۴۶)
«درمقابل حکومت‌هایی که پیش می‌آمدند و بنای بر این داشتند که اسلام را از بین ببرند، آن چیزی که درمقابل، آن‌ها را می‌ترساند، این مجالس عزا و این دسته جات بود». (۳۰خرداد۶۱)
همچنین، اینکه امام (ره) عصر روز عاشورای سال ۱۳۴۲ به مدرسه فیضیه رفتند و آن منبر معروف خود را برگزار کردند و خطاب به شاه گفتند: «ای جناب شاه! من به تو نصیحت می‌کنم دست از این اعمال و رویه بردار و.»، یکی از نمونه‌های استفاده ایشان از فرصت عزاداری محرم و صفر برای پیروزی نهضت اسلامی، علیه رژیم و برپایی هیئت سیاسی است.
هیئت حسینی از دیدگاه رهبر معظم انقلاب
رهبر معظم انقلاب نیز بار‌ها تأکید کرده‌اند که اصولا هیئت نمی‌تواند سکولار باشد؛ یعنی این دو واژه با هم قابل جمع نیستند و اگر هیئتی سکولار شد، دیگر هیئت نخواهد بود: «هیئت‌ها نمی‌توانند سکولار باشند؛ هیئت امام حسینِ سکولار، ما نداریم! هرکس علاقه‌مند به امام حسین (ع) است، یعنی علاقه‌مند به اسلام سیاسی است، اسلام مجاهد است، اسلام مقاتله است، اسلام خون دادن است... معنای اعتقاد به امام حسین (ع) این است... فکر انقلاب، فکر اسلام، خط مبارکی که امام (ره) در این مملکت ترسیم کردند و باقی گذاشتند، این‌ها باید در مجموعه‌ها [هیئت ها]و مانند این‌ها حضور داشته باشد».
«چقدر خوب است که در این نوحه خوانی‌ها مضامین اسلامی، مضامین انقلابی، مضامین قرآنی گنجانده بشود؛ یک وقت هست که سینه می‌زنند و صدبار با تعبیرات مختلف مثلا می‌گویند «حسین وای»، خب این یک کاری است، اما هیچ فایده‌ای ندارد و انسان نمی‌فهمد و یاد نمی‌گیرد. یک وقت هست که شما در همین مطلبی که (عزادار) تکرار می‌کند و حرفی که (با آن) سینه می‌زند، با زبان نوحه و با زبان شعر، یک مسئله روز، یک مسئله انقلابی، یک مسئله اسلامی، یک معرفت قرآنی را می‌گنجانید؛ در ذهن او ملکه می شود؛ این خیلی باارزش است. کاری است که هیچ کس دیگر غیر از شما نمی‌تواند این کار را بکند؛ یعنی هیچ رسانه‌ای واقعا قادر نیست که این گونه معارف الهی را با جسم و جان و فکر و روح و احساس و عقل و مانند این‌ها آمیخته کند؛ لذا کار، کار مهمی است». (۲۰آبان۹۲)
«فهمیدن قضیه عاشورا فقط در تاریخ نیست، در هر زمانی باید دید عناصر تشکیل دهنده هویت یزیدی کجا پیدا می‌شود. آن گاه در مقابلش باید عناصر تشکیل دهنده هویت حسینی را به میدان آورد. منبر باید انسان ساز باشد، اندیشه ساز باشد. روضه و نوحه و سینه زنی باید فضا را از مسائل زنده حسینی، معرفت و آگاهی پر کند». (۲۳فروردین۸۷)
برنامه ریزی انگلیس برای جدایی دین از سیاست در تشیع
هیئت سکولار، الگوی هیئت داری تشیع انگلیسی و اسلام آمریکایی است و اصولا هیئت به معنای واقعی نیست. حجت الاسلام والمسلمین سعید آخوندی، مدیر هیئت و مجموعه مذهبی خیمه الانتظار، در این باره می‌گوید: تاریخ شکل گیری هیئت‌های مذهبی در قرون گذشته نشان می‌دهد از وقتی دشمنان متوجه ظرفیت آن به عنوان مبین و مروج مکتب حسینی شدند، به طراحی برای هدایت و انحراف هیئت، خصوصا در میان شیعه، پرداختند و در این میان، انگلیس که به اقرار تمام اندیشمندان مراکز مطالعات شرق شناسی، پانصد سال است در منطقه ما جاسوسی می‌کند، نقش اصلی را ایفا می‌کند و مطابق منابع موثق، فرقه‌های انجمن حجتیه و بهائیت را برای منحرف کردن مکتب تشیع، راه اندازی کرده است.
پیرو این توطئه، از سال‌ها پیش هیئت‌هایی را شاهد هستیم که اقامه عزا می‌کنند ولی مکتب و هدف اصلی امامان (ع) را که امر به معروف در همه ابعاد سیاسی، فردی، اجتماعی و... بود، گم کرده‌اند، از این رو می‌بینیم که امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب همواره، ابعاد سیاسی اجتماعی حرکت شیعه و انقلاب اسلامی را با ادبیات اسلام ناب در مقابل اسلام تقلبی و اسلام آمریکایی، مطرح کرده و درباره خطرات اسلام آمریکایی هشدار داده‌اند.
او با اشاره به اینکه هیئت‌ها حتی پیش از انقلاب اسلامی هم مرکز کار سیاسی بوده‌اند، ادامه می‌دهد: اسلام آمریکایی، هیئت سکولار می‌خواهد که خروجی آن مبارزه و مرگ بر اسرائیل نباشد؛ به همین دلیل هیئت‌ها و روضه‌های خانگی سکولار مقید به لوازم سیاسی اسلام نیستند و جدایی دین از سیاست را ترویج می‌کنند که در پوشش هیئت به اسلام ضربه می‌زند. افرادی هم که سواد سیاسی لازم را نداشته باشند، ناآگاهانه پای صحبتشان می‌نشینند. هرچند در صحبت‌های میدانی‌ای که کرده‌ام، می‌بینم با توجه به روند روبه رشد هیئت‌های انقلابی قوی، نسل جدید با نوع نگاه هیئت‌های با تفکر حجتیه، آگاه شده‌اند و مانند پیشینیان خود به راحتی عقاید انحرافی را باور یا حمایت نمی‌کنند.
او با انتقاد از اینکه امت اسلام هنوز یاد نگرفته‌اند برای کسب قدرت، کار بزرگ انجام دهند، درحالی که فلسفه تشکیل حکومت که همان قیام برای انجام دستورات دینی و تحقق عدالت و اهداف اسلام است، صرفا با وجود سیاست و قدرت امکان پذیر است، بیان می‌کند: به همین علت می‌بینیم که همین الان هیئت‌هایی هستند که حاضرند میلیارد‌ها تومان صرف پذیرایی کنند، اما برای امور فرهنگی اجتماعی ریالی هزینه نکنند؛ این‌ها همه خروجی‌های هیئت سکولار هستند که سیاست را در نظر مردم، امری مذموم جلوه می‌دهند، درحالی که اصولا همه شئون زندگی ائمه اطهار (ع) سیاسی بوده است؛ چون بزرگ‌تر از کار سیاسی و تشکیل حکومت، نمی‌توان کاری برای مردم انجام داد، از همین رو، از اهداف جدی پایه گذاری هیئت که به دست امام صادق (ع) صورت گرفت، تقویت بصیرت سیاسی شیعه بود و اگر هیئت و توسل به اهل بیت (ع) با این مهم همراه نباشد، یقینا دچار خلأ جدی است و آسیب‌های دینی و اجتماعی را درپی خواهدداشت.
ورود سکولاریسم به هیئت ها، ریشه در سقیفه دارد
از نگاه حجت الاسلام والمسلمین مجید فاطمی ارفع، قائم مقام مرکز رسیدگی به امور مساجد خراسان، سکولاریسم با این توجیه که دین برنامه‌ای برای سیاست و اقتصاد ندارد، این‌ها را از دین جدا می‌داند؛ درنتیجه، ورود دین به موضوعاتی، چون حکومت، قدرت و ثروت را نادرست و اشتباه تلقی می‌کند. عده‌ای ازجمله دست اندرکاران برخی هیئت‌ها نیز با همین تفکر، اسلام را دینی فردی می‌شناسند و در عزاداری خود، صرفا مصائب اهل بیت (ع) را بیان می‌کنند و دربرابر مسائل جامعه بی تفاوت هستند.
وی ریشه اصلی چنین تفکری را واقعه سقیفه در صدر اسلام معرفی می‌کند و می‌گوید: پس از رحلت پیامبر (ص)، برخی ادعا کردند اسلام، دین سیاسی و حکومتی نیست و پیامبر تکلیفی ازسوی خدا برای تعیین جانشین نداشته است، بنابراین نباید حضرت علی (ع) را برای خلافت معرفی می‌کردند. این تفکر که به طور خاص از حدود ۱۵۰سال پیش در جامعه شیعه و جلسات مذهبی نهادینه شد، منشأ همه اختلافات امت اسلام است.
در دوران معاصر، انجمن حجتیه که بنیان گذاران آن، سرخوردگان سیاسی بودند، صورت مسئله را پاک و ادعا کردند کار سیاسی جواب نمی‌دهد، بنابراین نباید وارد آن شد تا زمانی که خود امام زمان (عج) ظهور کنند و تشکیل حکومت دهند. کانون فعالیت این فرقه، جلسات مذهبی و هیئت‌ها بود که هرچند با پیروزی انقلاب اسلامی به حاشیه رفت، اما هنوز فعال هستند و هیئتی‌هایی خنثی و تماشاچی به جامعه تحویل می‌دهند.
فاطمی ارفع تأکید می‌کند: اگر دین و نهضت امام حسین (ع) را آن گونه که هست بشناسیم، اصلا سکولار و متحجر بودن، چه در زندگی و چه در هیئت، معنا نمی‌یابد؛ چگونه ممکن است برای احیای چنین قیامی، مراسم بگیریم ولی دربرابر هدف آن بی تفاوت باشیم؟ بنابراین هیئت سکولار، مربوط به امام حسینِ خیالی و تصنعی است، نه امام واقعی. بماند که دو سوم تعالیم اسلام نیز اجتماعی سیاسی است (جهاد با مشرکان، قتال با کافران، حدود شرعی، احکام اقتصادی و...) که بدون وجود قدرت و حکمرانی سیاسی محقق نمی‌شود.
او با بیان اینکه هیئت تراز اسلام به مسائل کلان امت همچون امامت و ولایت توجه کامل دارد و مقابل ایجاد و القای انحرافات می‌ایستد، بیان می‌کند: سیاست به معنای مدیریت جامعه نه تنها منفی نیست، بلکه امری ضروری و مفید نیز است، درعین حال باید مراقب بود که هیئت درگیر دعوا‌های سیاسی نشود و فارغ از دسته بندی‌های سیاسی، صرفا به مسائل کلان و حیاتی بپردازد. اگر هیئتی گفت کاری به مسائل روز نداریم، دشمن به آن امید می‌بندد تا مردم را دربرابر جامعه، بی تفاوت و تماشاچی بار بیاورد، به حدی که نه تنها هیچ تحولی به دستشان رقم نخورد، بلکه اگر دشمن منافع و منابعشان را هم به یغما برد، اعتراضی نکنند و این بزرگ‌ترین ضربه به جامعه اسلامی است.
عاشورا؛ سیاسی‌ترین واقعه تاریخ اسلام
علی برادران، دیگر ذاکر اهل بیت (ع)، هیئتی را که مناسک و آیین‌های دینی را بدون پیوند جدی با اهداف و مفاهیم سیاسی، اجتماعی و تمدنی اسلام برگزار کند، سکولار می‌داند و می‌گوید: تمرکز صرف بر احساسات، بدون تعمیق مفاهیم معرفتی و اعتقادی، حذف یا نادیده گرفتن پیام‌های سیاسی اجتماعی عاشورا، مانند عدالت خواهی، ظلم ستیزی و ولایت مداری، بی توجهی به جایگاه رهبری دینی (ولایت فقیه) و نگاه تاریخی صرف به عاشورا و بی هویتی معرفتی در مداحی‌ها و سخنرانی ها، از ویژگی‌های بارز این گونه هیئت هاست.
او با تأکید بر اینکه در منطق شیعی، جدایی دین از سیاست، نه تنها ممکن نیست، بلکه انحراف محسوب می‌شود، ادامه می‌دهد: عاشورا به عنوان سیاسی‌ترین واقعه تاریخ اسلام، گواه پیوند عمیق دین و سیاست است. فرمایش امام خمینی (ره) نیز که محرم و صفر اسلام را زنده نگه داشته است، به این نکته اشاره می‌کند که هیئت‌ها همواره باید حامل پیام‌های عدالت خواهانه، سیاسی و تمدنی باشند. بنابراین، هیئتی که خود را از مسائل اجتماعی سیاسی زمانه جدا کند، درواقع دچار تحریف عملکردی شده است.
به گفته این مداح ائمه اطهار (ع)، نه تنها سخنرانی، بلکه مداحی نیز در انتقال پیام، جهت دهی فکری فرهنگی و حتی سیاست ورزی دینی نقش دارد؛ شعر، آهنگ، انتخاب واژگان و محتوای مداحی، همگی می‌توانند هیئت را از یک جمع احساسی صرف، به یک نهاد فرهنگی اجتماعی تأثیرگذار تبدیل کنند.
برادران، تهی شدن محتوای هیئت از پیام‌های اصیل دینی، معرفی دین به عنوان یک آیین فردی و بی اثر در اجتماع، زمینه سازی تحریف حقایق و پیام‌های عاشورایی، عدم تربیت نیرو‌های انقلابی و متعهد در جامعه، نفوذ جریان‌های معارض در بطن هیئت‌ها و غفلت از وظیفه تبلیغ دین و امر به معروف و نهی از منکر را از تبعات هیئت‌های سکولار برمی شمارد و در ادامه، تربیت مداحان و سخنرانان با معرفت دینی سیاسی صحیح، پیوند هیئت با مسائل اجتماعی روز مانند عدالت، محیط زیست، جنگ نرم و اقتصاد، استفاده از اشعار و نوحه‌های پرمعنا، مشارکت جوانان انقلابی در هیئت ها، پایش محتوای هیئت‌ها بدون اعمال فشار و ارتباط مستمر هیئت‌ها با روحانیان تراز انقلاب را از راهکار‌های درامان ماندن هیئت‌ها از خطر سکولاریسم معرفی و تأکید می‌کند: هیئت اگر از روح سیاسی و اجتماعی اسلام تهی شود، به جای مفید و مروج دین بودن، به ابزاری ضددین تبدیل خواهد شد.
برای پسند مخاطب از سیاست حرف نزدن منطقی نیست
وحید حامدمقدم، از مداحان اهل بیت (ع)، معتقد است هیئت باید به حد مأموریت خود در مسائل روز جامعه ورود کند، اما رسالت اصلی خویش را که احیای امر اهل بیت (ع) و تعظیم شعائر است، فراموش نکند: «مسائل جامعه، شاخ وبرگ‌های مأموریت هیئت هستند و هیئت باید آگاهانه و هوشمندانه به آن‌ها بپردازد تا اثرگذاری درست داشته باشد و کارکردهایش دچار آسیب نشود؛ وگرنه باتوجه به سلایق و طیف‌های مختلف سیاسی، اگر فقط آنچه می‌پسندد، درست بداند و بقیه طیف‌ها را طرد کند، قافیه را باخته است، بنابراین در هیئت نه بی توجهی به مسائل سیاسی کشور و جهان درست است و نه افراط در پرداختن به آن ها. اینکه برخی مسئولان هیئت‌ها بگویند برای پسند مخاطب از سیاست حرفی نمی‌زنیم، نیز منطقی نیست؛ زیرا اگر این ملاک باشد، پسند مخاطب تمامی ندارد، پس باید به تکلیف عمل کرد».
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
